Aristoteles door Fichte aangevuld
doorMieke Mosmuller
16-08-2017
0 commentaren
In het opstel 'Philosophie und Anthroposophie' (In het Nederlands te vinden in het boek 'Waarheid en Wetenschap') vinden we de volgende tekst:
De afbeelding van deze zuivere actualiteit is nu in de mens zelf te vinden, wanneer hij vanuit het zuivere denken tot het begrip van het 'Ik' komt. In het ik is hij daar bij iets wat Fichte daadhandeling noemt. Hij komt in zijn innerlijk tot iets dat, terwijl het in actualiteit leeft, tegelijk met deze actualiteit zijn materie mede tevoorschijn brengt. Wanneer we het ik in het zuivere denken vatten zijn we in een centrum waar het zuivere denken tegelijk essentieel zijn materiële wezen voortbrengt. Wanneer u het ik in het zuivere denken begrijpt is een drievoudig iets voorhanden: een zuiver ik dat tot de universalia 'ante rem' behoort, een ik waar u erin bent, dat tot de universalia 'in re' hoort en een ik dat u begrijpt, dat tot de universalia 'post rem' behoort. Maar hier is er nog iets heel bijzonders: voor het ik zijn de verhoudingen zo dat wanneer men zich ertoe brengt om dit ik werkelijk te begrijpen, dat dan deze drie 'ikken' samenvallen. Het ik leeft in zichzelf, terwijl het zijn zuivere begrip voortbrengt en in het begrip als realiteit kan leven. Voor het ik is het niet onverschillig wat het zuivere denken doet, want het zuivere denken is de schepper van het ik. Hier valt het begrip van het scheppende met het materiële samen en men behoeft slechts in te zien dat we in alle andere denkprocessen eerst aan een grens stoten, alleen bij het ik niet: dit omvatten we in zijn innerlijkste wezen, doordat we het in het zuivere denken aanvatten.
Zo is kentheoretisch de volgende zin te funderen, ‘dat ook in het zuivere denken een punt te bereiken is, waarin realiteit en subjectiviteit elkaar volkomen aanraken, waar de mens de realiteit beleeft.’ Begint hij daar en bevrucht hij zijn denken zo, dat dit van daar uit weer uit zichzelf naar buiten komt, dan vat hij de dingen van binnen uit. Er is dus in het door een zuivere denkact gevatte en daarmee tegelijk geschapen ik iets voor handen, waardoor we de grens doordringen, die voor al het overige tussen vorm en materie moet worden gesteld.‘(GA 35)
Deze tekst lijkt misschien moeilijk te begrijpen. Maar door de voorgaande gedachten, in de weken hieraan voorafgaand, zouden ze langzaam kristalhelder kunnen worden. Volgende week zal ik een poging doen om deze kristalhelderheid te beschrijven.
Verschijnt binnenkort in het Nederlands!Aristoteles door Fichte aangevuld door Mieke Mosmuller
'Aristoteles kan door Fichte worden aangevuld. In de zin van Aristoteles kan men in eerste instantie tot de formulering komen: Alles wat om ons heen is, ook wat tot de onzichtbare werelden behoort, maakt het noodzakelijk dat we tegenover het formele van de werkelijkheid het materiële stellen. Voor Aristoteles nu is het godsbegrip een zuivere actualiteit, een zuivere daad, dat wil zeggen een daad waarbij de actualiteit, de vormgeving dus, tegelijk de kracht heeft om haar eigen werkelijkheid tevoorschijn te brengen, niet iets te zijn wat tegenover de materie staat, maar iets dat in haar zuivere activiteit tegelijk zelf de volle werkelijkheid is.
De afbeelding van deze zuivere actualiteit is nu in de mens zelf te vinden, wanneer hij vanuit het zuivere denken tot het begrip van het 'Ik' komt. In het ik is hij daar bij iets wat Fichte daadhandeling noemt. Hij komt in zijn innerlijk tot iets dat, terwijl het in actualiteit leeft, tegelijk met deze actualiteit zijn materie mede tevoorschijn brengt. Wanneer we het ik in het zuivere denken vatten zijn we in een centrum waar het zuivere denken tegelijk essentieel zijn materiële wezen voortbrengt. Wanneer u het ik in het zuivere denken begrijpt is een drievoudig iets voorhanden: een zuiver ik dat tot de universalia 'ante rem' behoort, een ik waar u erin bent, dat tot de universalia 'in re' hoort en een ik dat u begrijpt, dat tot de universalia 'post rem' behoort. Maar hier is er nog iets heel bijzonders: voor het ik zijn de verhoudingen zo dat wanneer men zich ertoe brengt om dit ik werkelijk te begrijpen, dat dan deze drie 'ikken' samenvallen. Het ik leeft in zichzelf, terwijl het zijn zuivere begrip voortbrengt en in het begrip als realiteit kan leven. Voor het ik is het niet onverschillig wat het zuivere denken doet, want het zuivere denken is de schepper van het ik. Hier valt het begrip van het scheppende met het materiële samen en men behoeft slechts in te zien dat we in alle andere denkprocessen eerst aan een grens stoten, alleen bij het ik niet: dit omvatten we in zijn innerlijkste wezen, doordat we het in het zuivere denken aanvatten.
Zo is kentheoretisch de volgende zin te funderen, ‘dat ook in het zuivere denken een punt te bereiken is, waarin realiteit en subjectiviteit elkaar volkomen aanraken, waar de mens de realiteit beleeft.’ Begint hij daar en bevrucht hij zijn denken zo, dat dit van daar uit weer uit zichzelf naar buiten komt, dan vat hij de dingen van binnen uit. Er is dus in het door een zuivere denkact gevatte en daarmee tegelijk geschapen ik iets voor handen, waardoor we de grens doordringen, die voor al het overige tussen vorm en materie moet worden gesteld.‘(GA 35)
Deze tekst lijkt misschien moeilijk te begrijpen. Maar door de voorgaande gedachten, in de weken hieraan voorafgaand, zouden ze langzaam kristalhelder kunnen worden. Volgende week zal ik een poging doen om deze kristalhelderheid te beschrijven.
Verschijnt binnenkort in het Nederlands!Aristoteles door Fichte aangevuld door Mieke Mosmuller
