De boom der kennis - Onze zwerftocht weg van de Hof van Eden

In oude tijden beschreef Pythagoras het geluid van de kosmos als een 'harmonie van de sferen', hij deed dit in relatie tot de leer van de getallen, die naar zijn inzicht ten grondslag ligt aan de 'bouw' van de kosmos. Hij beleefde God als een Meester in de aritmetica en de geometrie.
Johann Sebastian Bach werd een meester-componist, hij legde de grondslag voor een bepaalde techniek in harmonieën, die hij tenslotte uitwerkte in zijn Kunst der Fuge. We kunnen - met goede wil - daarin een abstracte hoorbare harmonie van de sferen beleven. Later, toen de kwaliteiten tot componeren meer en meer door geïnspireerde fantasie werden geleid en de strengheid in vorm wat werd losgelaten, componeerde Richard Strauss een kosmisch geluid, het opgaan van de zon. Natuurlijk klinkt dit ook nog lang niet zoals de zon klinkt in de kosmische sferen, maar het is een inspiratie van een kunstenaar. In woorden werd dit door Goethe uitgedrukt in De Proloog in de Hemel, Faust I:

Raphael
Die Sonne tönt, nach alter Weise,
In Brudersphären Wettgesang,
Und ihre vorgeschriebne Reise
Vollendet sie mit Donnergang.
Ihr Anblick gibt den Engeln Stärke,
Wenn keiner sie ergründen mag;
die unbegreiflich hohen Werke
Sind herrlich wie am ersten Tag.

De zon klinkt, naar oude wijze,
In het wedgezang van de broedersferen,
En de voorgeschreven reis
Voleindigt zij met dondergang.
Haar aanblik geeft de engelen kracht,
Al kan geen van hen haar doorgronden;
de onbegrijpelijk hoge werken
Zijn heerlijk als op de eerste dag.

(Ik heb het vrouwelijke karakter van de zon, dat in het Duits nu eenmaal zo is, gehandhaafd).

En Richard Strauss in zijn 'Sonnenaufgang':


Toen kwam ons technische tijdperk. Computers kunnen zo geprogrammeerd worden dat ze golven in geluiden omvormen, waarbij met een zekere mate van waarschijnlijkheid aannemelijk kan worden gemaakt dat deze hoorbaar gemaakte geluiden ook werkelijk zo klinken. Wat betreft geluiden in de kosmos is dat met onze oren natuurlijk niet te verifieren.

Ik wil niet zeggen dat ik dit technisch wetenschappelijke gebeuren niet interessant vind, of dat ik het niet serieus neem. Wel vind ik dat we nuchter moeten blijven denken en dan weten we dat het uiteindelijk door de computer geproduceerde geluid door een haast oneindig aantal stappen van transformatie is gegaan - en ook dat je nu eenmaal hoort wat je zintuig aan mogelijkheden heeft. Het zou dus heel goed mogelijk zijn dat het menselijke oor iets heel anders zou horen dan wat de computer ten gehore brengt. Omdat nu het menselijke oor een natuurkundig en fysiologisch perfect en levend 'apparaat' is, dat door de wetenschap nog lang niet kan worden nagebootst, moet men de nuchterheid wel bewaren en toegeven dat dergelijke geluiden vanaf een biljoen lichtjaren en getransformeerd door de techniek tot een hoorbaar geluid ongetwijfeld gehoord met een levend oor een geheel andere kwaliteit zou hebben. Dit alles afgezien van het feit dat er een geluid hoorbaar is.

Het lijkt me nu dat de kosmos een reusachtige smartphone is die een berichtje van ergens buiten ontvangt en daar kennis van geeft door een 'ping'...

Ik citeer uit een opzienbarend artikel in The New York Times van 12 februari 2016¹:
'Een team van wetenschappers maakte donderdag bekend dat zij hadden gehoord en opgenomen het geluid van twee zwarte gaten die een biljoen licht jaren verwijderd botsen, een voorbijsnellende piep die de laatste voorspelling van Einstein's algemene relativiteitstheorie deed uitkomen.

Deze zwakke opkomende toon, zeggen de natuurkundigen, is het eerste directe bewijs van gravitatiegolven, de rimpelingen in de fabriek van ruimte-tijd die Einstein een eeuw geleden voorspelde. Dit voltooit zijn visie van een universum waarin ruimte en tijd met elkaar verweven zijn en dynamisch, in staat om te strekken, te krimpen en te wiegelen. En het is een klinkende bevestiging van de natuur van zwarte gaten, de bodemloze gravitatie-diepten waaruit zelfs licht niet kan ontsnappen, die het meest voorspellende (en onwelkome) deel was van deze theorie.

Meer algemeen betekent het dat een eeuw van vernieuwing, testen, vragen stellen en gewoon hard werken nu, nadat Einstein het zich op papier voorstelde, wetenschappers eindelijk het diepste register van de fysieke werkelijkheid hebben kunnen aanboren, waar de meest bizarre en wilde implicaties van Einstein's universum manifest worden.'

Iemand die het denken kent, niet alleen als een gedachte producent, maar als een wilskrachtig veld van werkingen, die herkent in de beschrijving van de dynamische kosmos deze ware natuur van het menselijke denken: ruimte en tijd vermengen zich met elkaar, de ruimte wordt tijd en de tijd wordt ruimte, het wordt een dynamisch geheel, zich uitbreidend, weer inkrimpend en zacht golvend bewegend...

De macrokosmos vindt de representatie in de mens, als microkosmos. De kosmische gedachten worden in het menselijke gerepresenteerd - niet in de inhoud van het denken weliswaar, maar in de levende activiteit van het denken - waarin ruimte en tijd in elkaar verweven zijn, dynamisch, instaat tot uitbreiding en inkrimping, en tot een zacht golvende beweging...

Een zwart gat

¹ http://www.nytimes.com/2016/02/12/science/ligo-gravitational-waves-black-holes-einstein.html?_r=0De boom der kennis - Onze zwerftocht weg van de Hof van Eden door Mieke Mosmuller