Het leven genieten

Het probleem van de dementie wordt groter. Volgens bepaalde statistieken zou 20 procent van de westerse bevolking in de toekomst dementie krijgen - dat is heel, heel veel. Onderzoekingen in bevolkingen waar dementie zeldzaam is, en in bepaalde sociale  groepen in de westerse samenleving die weinig dementie vertonen zullen duidelijk maken waar de oorzaken voor dit toegenomen risico liggen.

Onderzoek van het zelf wordt niet gezien als een betrouwbare onderzoeksmethode. Zodra het zelf bij een onderzoek betrokken is wordt de objectiviteit betwijfeld. Maar er is een vorm van zelfbeschouwing en zelfkennis die de objectiviteit op zich is. Ik heb over deze vorm van zelfkennis veel geschreven, ook in deze blogteksten. Ik zal het hier niet herhalen, iedereen kan het vinden.

De objectieve zelfobservatie leidt ot een observeren van de innerlijke processen terwijl men denkt, voelt en handelt. Maar het leidt tevens tot een groeiende vaardigheid om de processen van het lichaam waar te nemen - van binnen uit. Wie zulke vaardigheden ontwikkelt kan zichzelf observeren, al zittend aan de PC bijvoorbeeld, of tijdens het gebruik van de smartphone, en onderzoeken wat er precies gebeurt.

Bij mijn zoektocht naar evidence based maatregelen om dementie te voorkomen - op het internet - vond ik een Vlaams onderzoek waarin wordt gezegd dat er wel degelijk oefeningen bestaan om dementie te voorkomen. Die oefeningen zijn als computergames gemaakt. Ik heb de betreffende site opgezocht, Brain HQ. Het is heel interessant om te ervaren wat er gebeurt wanneer je zulke oefeningen doet.

Zo is er een oefening waarbij je op het scherm een kring vogels ziet. Een ervan is afwijkend van de andere vogels. Je moet op dat veld klikken met de afwijkende vogel. Dan verschijnt er een nieuw scherm, waar de afwijkende vogel ergens anders vliegt, je doet weer hetzelfde. De snelheid waarmee de beelden verschijnen neemt gaandeweg toe. Het is dus een training van waarnemen en adequaat reageren.

Wat gebeurt, wanneer je zulke oefeningen doet? Allereerst moet ik zeggen dat het werkelijk zo is dat zulke oefeningen de aandacht bij de zintuigen brengen, dat is met zekerheid te beleven. Maar de prikkels zijn lelijk en stompzinnig, mechanisch, of liever, digitaal. Je kunt voelen hoe je 'geëlectriseerd' wordt, het geeft een grote nerveuze stress in je lichaam en je ziel - hoewel er sprake is van een soort ontwaken. Maar er is niets natuurlijks, kunstzinnigs, gevoeligs, iets van schoonheid of wat ook, waarop je je moet concentreren. Het enige wat ontwaakt is een haast om het goed te doen. Conclusie: De aandacht (ziel) wordt bij de zintuigen gebracht, maar er is geen sprake van een menselijk aspect, het is pure aandachtstechniek.

Maar dit geeft wel de mogelijkheid om te beleven hoe de intellectuele aandacht 'gestressed' wordt om bij de zintuigen te blijven, je kunt dat waarnemen in jezelf. En als je dat eenmaal hebt beleefd, dan kun je een dergelijke innerlijke beweging ook maken bij het waarnemen van schoonheid, levensgebeurtenissen, gesprekken enzovoort. Maar adviseren zou ik dit systeem nooit. In dementie is het beslist niet uitsluitend het intellectuele deel van de mens dat geoefend zou moeten worden. Veel belangrijker zijn het hart, het gevoel, het mededogen, de levensvreugde - en dit in zuivere 'vriendschap' met het hoofd, met het bewustzijn. Wat zouden we derhalve moeten doen, vanaf ons vijfendertigste jaar?

Natuurlijk is het voor de hand liggend om te zeggen: Geniet van het leven met al je zinnen en al je opmerkzaamheid en al je positieve gedachten! Maar wat als je een melancholische aard hebt, als je een beetje achterdochtig bent en wat 'zuur'- terwijl je toch echt zoekt naar het goede en het gewetensvolle - je zult dan niet gemakkelijk deze oproep kunnen volgen. En als je luchthartig bent en oppervlakkig, zonder diepgaande interesse, maar toch ook op zoek naar liefde en mededogen, dan zal deze oproep ook niet zo makkelijk te volgen zijn.

En er is nog een probleem. Het is niet voldoende om de aandacht in de waarneming met de zintuigen alleen te oefenen en de ontwikkeling van het denken erbuiten te laten. Het zou leiden tot een vastkleven van de ziel  aan het lichaam en haar allen in materiële vormen te brengen. De andere kant van de waarneming - het denken - moet dus tevens ontwikkeld worden. Dat betekent dat er een training van het  willekeurige denken moet worden gevolgd, een denken dat daardoor zo krachtig wordt dat het eveneens kan worden waargenomen. Dan leeft de ziel tussen enerzijds aandachtige zintuigwaarneming en anderzijds een aandachtig bewust denken, twee peilers waarop de geest tot op hoge leeftijd de vrije fitheid kan bewaren!

Enerzijds moet er dus een oefening van de aandacht in alle levensgebeurtenissen worden opgebracht, anderzijds een oefening van de aandacht voor en activiteit van het denken zelf.

Tussen beide polen zou de zelfwaarneming van de gevoelens moeten worden geoefend en daardoor de macht om het leven te genieten. Er bestaan welomschreven oefeningen om deze toestand te bereiken.

Deze drie zijden van de effectieve preventie van dementie zal ik dan trachten toe te lichten in de komende lezingen in Amsterdam en Bern. Misschien zal er een mogelijkheid zijn om naderhand daarover te schrijven.

Als symbool geef ik het beeld van het hexagram (Diederik van Leeuwen).

---

Woensdag 26 oktober 2016 20:00 - 22:00 uur
Literair theater Perdu Amsterdam

EFFECTIEVE PREVENTIE
VAN DEMENTIE

Lezing door

Mieke Mosmuller

Dementie is een verlies van geheugen en een afnemend denkvermogen.
Als preventieve maatregelen worden vooral de bekende leefregels ter
voorkoming van arteriosclerose (‘aderverkalking’) gegeven. Maar dementie
is een verlies van de psychische functies en de vraag is: Zijn er nog
andere leefregels die effectief het ontstaan van dementie kunnen voorkomen?

Mieke Mosmuller (*1951, Amsterdam) is arts, filosoof en auteur. Zij is deskundige
op het gebied van de ontwikkeling van de intelligente vermogens van de mens.

www.occident.nl
www.miekemosmuller.com

Locatie
Literair theater Perdu
Kloveniersburgwal 86
1012 CZ Amsterdam

Toegangsprijs
€ 10,- / € 5,- euro op vertoon van collegekaart

Info
Hannah Visser - 06-10921016
Ruth Franssen - 013-5079948Het leven genieten door Mieke Mosmuller