Het ware Zelf

In het afgelopen weekend hebben we met een groep in 'Samaya in Werkhoven' drie dagen gewerkt aan het thema 'Karma en Reïncarnatie'. Als oefening in de zoektocht naar het ware Zelf gaf ik de volgende tekst van Rudolf Steiner, om door het doen ervan op de weg daarheen te worden geleid.

Ik geef een citaat uit GA 78 (Anthroposophie, ihre Erkenntniswurzel und Lebensfrüchte).
‘In het observeren van de natuur steunt men op de uiterlijke zintuiglijke ervaring. Tegenover de zintuiglijke ervaring ontwikkelt men de menselijke gedachtewereld, de inhoud van het denken, en als de ware werkelijkheid ontstaat datgene wat zich samenvoegt uit de eenzijdige ervaringsinhoud van de buitenwereld en de eenzijdige inhoud van het denken. Men vult datgene aan wat, zoals ik gisteren gezegd heb, als een halve werkelijkheid aan de mens door zijn organisatie (zijn lichaam) tegemoet komt. Men kan wanneer men deze vrijheid wil vatten, die immers een direct met de mens identiek beleven is, niet op iets uiterlijks steunen. Men moet het denken zelf verbinden met datgene wat men, ik zou willen zeggen, in het proces van zijn ik is. Men moet datgene aanschouwen, wat in de vrijheid voor de mens staat, maar terwijl men aanschouwt moet men tegelijkertijd het denken ontwikkelen zoals men het anders aan de verschijnselen van de natuur ontwikkelt. Wat Goethe zo aangenaam was, toen Heinroth zijn denken een “gegenständliches” genoemd heeft, dat moet op een nog hogere trap aan de dag treden wanneer men de openbaring van de vrijheid wil vatten, want Goethe verbond zijn denken met het uiterlijke zintuiglijke van de plantenwereld. Het lukte hem het denken te laten onderduiken in het object, met het actieve denken in het object zelf te leven: maar het object bleef passief. Wil men dit, wanneer ik het zo mag noemen, “gegenständliche” denken op de vrijheid toepassen, dan moet men iets wat bovenzinnelijk geestelijk is, wat in het weven van de mensenziel in voortdurende activiteit is, nog op een veel innigere wijze doordringen met de activiteit van het denken. Men moet niet iets uiterlijks, maar men moet datgene wat zich in de mens zelf ontwikkelt, met de activiteit van het denken doordringen. Daardoor echter rukt zich dat wat nu inhoud van het denken wordt, los van welk hechten aan een object in gewone zin ook. 36 Wat hier het denken voltrekt, wordt zelf een daad van bevrijding. Het denken verheft zich, terwijl het niet inhoudsloos wordt, maar terwijl het juist vervuld is met het meest intieme vloeien van het menselijk wezen zelf, dus het denken verheft zich tot een vrije stroom die het een uit het ander doet voortkomen. De inhoud van de ziel vervult zich met iets wat de mens zelf schept, en dat in de totstandkoming ervan tegelijkertijd objectief is. De geest van de natuurwetenschappelijke wijze van denken is omhoog gedragen in het opzoeken van de voor de mens allerbelangrijkste resultaten van de ziel. Daarmee was echter voor het gebied dat als ethisch, als moreel wezen aan de mens ten grondslag ligt, de geesteswetenschappelijke methode geldend gemaakt en deze is niets anders dan een beleven van een inhoud die er is wanneer het menselijke zielenleven zich losrukt van het hechten aan een uiterlijk object. En wanneer de ziel dan nog iets beleven kan, dan is het beleven een bovenzinnelijk beleven. Kwalitatief is datgene wat daar als observeringsresultaten door de ziel is nagestreefd niets anders dan wat later door mij werd geldend gemaakt met betrekking tot het onderzoeken van de verschillende gebieden van de bovenzinnelijke werelden. Men wordt door datgene wat later gegeven werd, natuurlijk in andere gebieden binnengevoerd als die gebieden die de mens in eerste instantie in het gewone leven ter beschikking heeft. Maar men gaat met betrekking tot het meest innerlijke van de toestand van de ziel ook voor deze bovenzinnelijke gebieden niet anders te werk dan men moet doen wanneer men het wezen van de menselijke vrijheid onderzoekt, zo dat men een werkelijke kennis van dit wezen verkrijgt. Men betrekt het object van het onderzoek in eerste instantie op de mens als vrij wezen binnen de fysieke wereld, maar dit vrije wezen heeft zijn wortels in een bovenzinnelijk gebied. Men beweegt zich in de onderzoekingen van de vrijheid in een stroom van bovenzinnelijk onderzoek. Wie 37 dan in de volle zin serieus neemt wat hij daar eigenlijk doet, wat daar eigenlijk in hem gebeurt terwijl hij zich in deze stroom van bovenzinnelijk onderzoek beweegt, bij hem ontstaat geleidelijk aan vanzelf de weg om datgene wat hij nu toegepast heeft ter wille van het onderzoek van de menselijke vrijheid ook voor verdere gebieden toe te passen. En één ding treedt voor hem uit zulke onderzoekingen met een duidelijk sprekende noodzakelijkheid op: dat de mens, wanneer hij zich maar niet door natuurwetenschappelijke vooroordelen de weg naar de vrijheid verduistert, wanneer hij onbevangen datgene in het vrijheidswezen onderzoekt, wat hem in het meest alledaagse leven ter beschikking staat, hij ertoe komt tenminste in eerste instantie in dit gebied te erkennen dat hij in staat is zich in zijn innerlijke zieleleven los te rukken van de lichamelijkheid, die in alle andere gevallen het werktuig van het denken is, omdat deze lichamelijkheid juist dat moet leveren wat de uiterlijke observatie biedt, waarbij dan de gedachte als aanvulling erbij komt. En men weet wat bovenzinnelijk onderzoeken is wanneer men op de juiste wijze onderzoek gedaan heeft over het vrijheidsprobleem. Men staat reeds volledig in de geest van dit onderzoek die dan ook in de hoogte van de bovenzinnelijke wereld voert.’

Het ware Zelf door Mieke Mosmuller