Luther vanuit een spiritueel gezichtspunt
doorMieke Mosmuller
27-04-2016
2 commentaren
Rudolf Steiner:
'Luther was geplaatst in een tijd waarin hij in zijn ziel een samenhang had met de geestelijke wereld. Alles wat in de wereld beleefd kan worden als de Ahrimanische duivel, was voor hem een werkelijkheid. Dat was het. Wat hij zo heeft beleefd laat zich niet in gewone woorden uitdrukken, want die gaan over fysieke dingen. Men moet in beelden uitdrukken, in imaginaties. Maar de imaginaties drukken dan naar waarheid uit wat men schouwt en ziet.'
'En vooral een geest zoals in Luther verscheen kan zich niet herhalen. Hij moet als historische verschijning, direct zoals hij daar staat, worden genomen. Het is verkeerd te geloven dat iemand Luther kan naleven. Het komt er echter op aan dat men zich in hem verdiept, dat men probeert te bestuderen aan de hand van zijn historische persoonlijkheid wat zich eens heeft afgespeeld, hoe niet alleen deze ene individualiteit Luther bestaat, die in de voorbereidende Mysteriën voor het Christendom te vinden is, daarna in een andere incarnatie geleefd heeft en dan later verschenen is als Luther, maar dat zich werkelijk de gehele ontwikkelings- en wetmatige gang van de mensheid in deze ene verschijning uitspreekt.
Dat alles hangt echter ervan af, dat Luther in zijn tijd nog een vol ervaringsweten had van die regionen van de wereld waarin hij de duivel, wij zouden zeggen Ahriman, verplaatst. Maar dit weten ging in onderbewuste regionen onder... Het heeft de overhand genomen om niet Luthers directe ervaringen in de geestelijke werelden te nemen maar te menen dat wanneer hij over de duivel spreekt, het alleen maar de zwakte van deze man geweest is. Het is echter de zwakte van hen die vandaag de dag over Luther spreken, wanneer op deze wijze over hem wordt gesproken.'
'O, het doet pin in de ziel wanneer men het grote ziet dat in de cultuur van het Avondland naar voren is gekomen, uit Schillers brieven over de esthetische opvoeding van de mens, wat naar voren had kunnen komen - al is het ook nog niet gebeurd , zoals het zou hebben gekund - uit de grote impulsen die in Goethes 'Faust' liggen, wanneer men deze volledig kent - en wanneer men dan moet zien hoe onze tijdgenoten de scholing van hun spiritualiteit steeds weer en weer halen uit de meest smakeloze Amerikaanse harmonieën met het wereld-al en meer van dat soort gedoe. Men voelt dan zulk een 'Weltschmerz'!'
'Ik wilde nog wijzen op hoe, vanuit dit standpunt gezien, Lessing, Goethe, Schiller in de nieuwe cultuurontwikkeling staan en juist daardoor begrijpt men dat wat Luther in de voorafgaande tijd was. Een persoonlijkheid zoals die van Luther leert men pas echt kennen wanneer men inziet vanuit welke diepten die sprak en wat in de zielendiepten leefde. Dat wilde ik juist nu beschrijven. Ik geloof dat als u deze gedachten nu neemt en hiermee tegemoet treedt aan dat wat juist in onze tijd uitgaand van Luther ons zo machtig tegemoet komt, dan zult u veel bij Luther vinden, door zich zelf, wat iedereen bioj hem kan vinden. Dan kan voor ons in deze zo moeilijke tijd ( 1e Wereldoorlog) de verdieping in Luther een uitgangspunt worden voor de verdieping door Luther. Want misschien is geen kracht zo geschikt om te wijzen op het machtige coloriet van het vijfde na-atlantisvche tijdperk als Luther, omdat hij juist helemaal vanuit de geest van dit vijfde tijdperk sprak, maar zijn woorden vond uit de geest van het vierde na-atlantische tijdperk.'(GA 176, Das Karma des Materialismus, 7. en 8. voordracht, vertaling MM).
De lamp van de duivel, Francisco de Goya, 1797 - 1798Luther vanuit een spiritueel gezichtspunt door Mieke Mosmuller
'Maar toch: niemand kan Luther goed begrijpen, die niet weet dat het bewuste vatten van wat men vanuit de geest van zijn tijd de duivel noemt - wij noemen het nu Lucifer en Ahriman - voor hem werkelijke geestelijke belevenissen zijn, niet alleen op die ene plaats, de Wartburg., maar overal waar Luther over deze dingen spreekt. Tracht u maar eens om deze dingen in hun samenhang te vatten, dan kunt u niets anders dan tot de overtuiging komen: Zo spreekt slechts een mens over de duivel die hem gezien heeft, die hem geschouwd heeft, en die daardoor weet: 'Het volkje heeft de duivel nooit in de gaten, ook al heeft hij hem bij de kraag.'
'Luther was geplaatst in een tijd waarin hij in zijn ziel een samenhang had met de geestelijke wereld. Alles wat in de wereld beleefd kan worden als de Ahrimanische duivel, was voor hem een werkelijkheid. Dat was het. Wat hij zo heeft beleefd laat zich niet in gewone woorden uitdrukken, want die gaan over fysieke dingen. Men moet in beelden uitdrukken, in imaginaties. Maar de imaginaties drukken dan naar waarheid uit wat men schouwt en ziet.'
'En vooral een geest zoals in Luther verscheen kan zich niet herhalen. Hij moet als historische verschijning, direct zoals hij daar staat, worden genomen. Het is verkeerd te geloven dat iemand Luther kan naleven. Het komt er echter op aan dat men zich in hem verdiept, dat men probeert te bestuderen aan de hand van zijn historische persoonlijkheid wat zich eens heeft afgespeeld, hoe niet alleen deze ene individualiteit Luther bestaat, die in de voorbereidende Mysteriën voor het Christendom te vinden is, daarna in een andere incarnatie geleefd heeft en dan later verschenen is als Luther, maar dat zich werkelijk de gehele ontwikkelings- en wetmatige gang van de mensheid in deze ene verschijning uitspreekt.
Dat alles hangt echter ervan af, dat Luther in zijn tijd nog een vol ervaringsweten had van die regionen van de wereld waarin hij de duivel, wij zouden zeggen Ahriman, verplaatst. Maar dit weten ging in onderbewuste regionen onder... Het heeft de overhand genomen om niet Luthers directe ervaringen in de geestelijke werelden te nemen maar te menen dat wanneer hij over de duivel spreekt, het alleen maar de zwakte van deze man geweest is. Het is echter de zwakte van hen die vandaag de dag over Luther spreken, wanneer op deze wijze over hem wordt gesproken.'
'O, het doet pin in de ziel wanneer men het grote ziet dat in de cultuur van het Avondland naar voren is gekomen, uit Schillers brieven over de esthetische opvoeding van de mens, wat naar voren had kunnen komen - al is het ook nog niet gebeurd , zoals het zou hebben gekund - uit de grote impulsen die in Goethes 'Faust' liggen, wanneer men deze volledig kent - en wanneer men dan moet zien hoe onze tijdgenoten de scholing van hun spiritualiteit steeds weer en weer halen uit de meest smakeloze Amerikaanse harmonieën met het wereld-al en meer van dat soort gedoe. Men voelt dan zulk een 'Weltschmerz'!'
'Ik wilde nog wijzen op hoe, vanuit dit standpunt gezien, Lessing, Goethe, Schiller in de nieuwe cultuurontwikkeling staan en juist daardoor begrijpt men dat wat Luther in de voorafgaande tijd was. Een persoonlijkheid zoals die van Luther leert men pas echt kennen wanneer men inziet vanuit welke diepten die sprak en wat in de zielendiepten leefde. Dat wilde ik juist nu beschrijven. Ik geloof dat als u deze gedachten nu neemt en hiermee tegemoet treedt aan dat wat juist in onze tijd uitgaand van Luther ons zo machtig tegemoet komt, dan zult u veel bij Luther vinden, door zich zelf, wat iedereen bioj hem kan vinden. Dan kan voor ons in deze zo moeilijke tijd ( 1e Wereldoorlog) de verdieping in Luther een uitgangspunt worden voor de verdieping door Luther. Want misschien is geen kracht zo geschikt om te wijzen op het machtige coloriet van het vijfde na-atlantisvche tijdperk als Luther, omdat hij juist helemaal vanuit de geest van dit vijfde tijdperk sprak, maar zijn woorden vond uit de geest van het vierde na-atlantische tijdperk.'(GA 176, Das Karma des Materialismus, 7. en 8. voordracht, vertaling MM).
De lamp van de duivel, Francisco de Goya, 1797 - 1798Luther vanuit een spiritueel gezichtspunt door Mieke Mosmuller
Commentaren
-
Van Thomas @"Hier stehe ich, ich kann nicht anders" - diese Luther zugeschriebenen Worte auf dem Wormser Reichstag von 1521 sind bemerkenswert. In ihnen ist meiner Meinung schon das Bewußtseinsseelen-Zeitalter zu spüren, von dem Rudolf Steiner spricht, dass es Anfang des 15. Jahrhunderts begonnen hat. Nicht länger Autoritäten ungeprüft huldigen, sondern auf die eigene Erkenntnis bauen - so lautet die Quintessez dieses Ausspruchs. Ein wunderbarer Satz! Wie aber - wenn ich mich, Steiners Empfehlung folgend, in Luther versenke - verhält es sich mit Texten des Reformators über Juden folgender Machart:
"Erstlich, daß man ihre Synagogen oder Schulen mit Feuer anstecke und, was nicht verbrennen will, mit Erde überhäufe und beschütte, daß kein Mensch einen Stein oder Schlacke sehe ewiglich, und solches soll man tun unserm Herrn und der Christenheit zu Ehren, damit Gott sehe, daß wir Christen seien und solch öffentlich Lügen, Fluchen und Lästern seines Sohnes und seiner Christen wissentlich nicht geduldet noch gewilligt haben. [...] Moses schreibt, daß, wenn eine Stadt Abgötterei triebe, man sie mit Feuer ganz zerstören und nichts davon übriglassen sollte. Und wenn er jetzt lebte, so würde er der erste sein, der die Judenschulen und -häuser ansteckte. [...] Wie sie denn im Anfang an uns Christen in aller Welt wohl erwiesen und noch gerne täten, wenn sie es könnten, habens auch oft versucht und darüber auf die Schnauze weidlich geschlagen worden sind. - Sie haben solch giftigen Haß wider die Gojim von Jugend auf von ihren Eltern und Rabbinern eingesoffen und saufen ihn noch ohne Unterlaß in sich, daß es ihnen durch Blut und Fleisch, durch Mark und Bein gegangen, ganz und gar Natur und Leben geworden ist [...] Darum wisse du, lieber Christ, und zweifle nicht daran, daß du nächst dem Teufel keinen bittereren, giftigeren, heftigeren Feind hast als einen rechten Juden, der mit Ernst ein Jude sein will. Es mögen wohl unter ihnen sein, die da glauben, was die Kühe und Gänse glauben, doch hängt ihnen allen das Geblüt an. Daher gibt man ihnen oft in den Historien Schuld, daß sie die Brunnen vergiftet, Kinder gestohlen und zerpfriemt haben."
Derartige verleumderische Texte wie dieser, die immer wieder Anlass für Pogrome waren, gibt es in Hülle und Fülle von Luther: Antijudaismus übelster Art. Hätte Luther da nicht besser daran getan, ein Tintenfass über sich selbst auszuschütten anstatt es an die Wand der Wartburg zu werfen?! Für mich sind diese Aussagen des Augustiner-Mönchs a. D. verbale Ausgeburten der Hölle. Vor diesem Hintergrund ist es mir ehrlich gesagt wurscht, ob diese Sätze, mit denen Nazis & evangelische Pfarrer im Dritten Reich wunderbar Antisemitismus predigten und die Grundlage für den Holocaust schufen, nun - hier schreibe ich, ich kann nicht anders - aus dem Geiste des vierten oder fünften nachatlantischen Kulturzeitraumes gesprochen wurden oder auch nicht. -
Van Mieke Mosmuller @Ja, das verstehe ich, das ist wirklich furchtbar. Scheinbar haben die Nazis den Tex\t gerne aufgegriffen für ihre Ziele. Es gibt ein Artikel in der Zeitschrift 'Cicero' (http://www.cicero.de/berliner-republik/luther-judenfeind-die-dunkle-seite-des-reformators/57603), worin die Wandlung von Luther der Stellung den Juden gegenüber besprochen wird, und gesucht wird nach einem objektiven Standpunkt. Was nun wirklich in dem Menschen Luther gelebt hat, dass er zu solchen Aussagen gekommen ist, bleibt mir ein Rätsel. Man würde das wirklich gerne nachfühlen können. Vielleicht hat es doch mehr zu tun mit seinem Leben in der Wechsel der Kulturzeiträume, als wir so äusserlich anschauen können. Auf Christus gehen seine hassvolle Ansichten auf keinem Fall zurück!
