Metamorfose van het denken II

Het kan een tragische ontdekking worden in het leven hoe passief wij moderne mensen in ons innerlijk leven zijn. Het lichaam kan natuurlijk ook passief zijn, maar het is niets vergeleken bij de passiviteit van het innerlijke leven. Er is een grap die Rudolf Steiner vertelde aan de jonge leraren van de Vrije School:

Men moet mee komen, men moet het denken in beweging brengen; op het moment dat men dit doet komt men mee. Daar houdt op dat wat ik het moderne helderzien zou willen noemen, zo iets wonderlijks is. Dat het nog steeds zo iets wonderlijks lijkt te zien komt doordat de mensen nog niet de energie willen ontwikkelen om activiteit in het denken binnen te dragen. In dit opzicht is het vaak om te vertwijfelen. Vaak voelt men, wanneer men de eis van activiteit aan het denken stelt, dat het de betreffende persoon zo te moede is als een man die in de goot lag, die zijn handen en benen niet bewoog, niet eens zijn oogleden opendeed, en die door een voorbijganger gevraag d werd: Waarom bent u zo treurig? - Hij antwoordde: Omdat ik niets zou willen doen. - De vraagsteller was er verbaasd over, want de daar liggende deed al lange tijd helemaal niets. Maar hij wilde nog meer 'niets doen'! De vraagsteller zei: Ja, u doet werkelijk niets! - Daarop kreeg hij het antwoord: Ik moet al de omwenteling van de aarde meedoen, en ik zou zelfs dat niet willen doen. Daarop lijken allen die helemaal geen activiteit in het denken zouden willen brengen, de kracht, die alleen vanuit de mens weer een samenhang tussen de mensenziel en de goddelijk-geestelijke wereldinhoud brengen kan.' (GA 217, p. 126).

Het is dus niet alleen de passiviteit zelf, het is ook de weigering om actief te worden. Het is zelfs de weigering om tot inzicht te komen met betrekking tot de noodzaak om in het denken actief te worden. Er is een sterke kracht werkzaam die het mensengeslacht in passiviteit wil houden, zodat alle mensen vergeten dat er een vrijheid in het denken zou kunnen zijn. Er zou immers een wil kunnen ontstaan om te denken wat je zelf als waarheid en juistheid inziet, zonder geleid te worden door alle gedachten die voor ons worden klaargemaakt om te denken...

In het actieve denken zelf woont de waarheid, de activiteit is de waarheid. Er bestaat geen enkel gevaar als mensen actief worden in het zelf denken. Ze zouden precies weten wat ze denken en ze zouden daardoor niet zondigen tegen de spirituele Waarheid die in het actieve denken woont. Het misverstand dat actief denken een denken zou kunnen zijn dat niet geleid wordt door moraliteit omdat de denker vanuit egoïstische doelen denken zal, is het meest ernstige gebrek aan begrip voor het menselijke denken. Werkelijk actief denken volgt de 'wetten' van de waarheid. Niet in een rechte lijn natuurlijk, niet zonder ooit fouten te maken, maar in een gezonde ontwikkeling naar de universele waarheid. In die zin kunnen we het actieve denken zien als een gezondmakend fenomeen dat ik, als arts, zou willen uitdrukken met behulp van het volgende symbool: Aesclepius met de staf van Mercurius.


Museum in Epidaurus Theater,
Epidaurus (Griekenland)Metamorfose van het denken II door Mieke Mosmuller