Sociaal pessimisme

In de voorgaande teksten heb ik vanuit een optimistisch gezichtspunt de sociale verhoudingen beschreven. Het is een idealistische, maar ook een realistische mogelijkheid om waarachtige liefde tussen de mensen te ontwikkelen. Maar het is uiteraard even goed mogelijk om een pessimistisch standpunt in te nemen en duisternis te zien in de sociale toestand die je globaal waarneemt. Innerlijk kunnen we heel goed voelen dat we talent hebben om als mensen in broederlijkheid, in gelijkheid en in vrijheid naast en met elkaar te leven. Maar we zien natuurlijk wel dat dit innerlijk gevoelde ideaal niet bepaald uiterlijk wordt gerealiseerd. Het leven van alledag levert allerlei gebeurtenissen op die het onmogelijk maken om de rustige ziel te bewaren die nodig is voor deze verwerkelijking.

Waarom verduisteren deze alledaagse gebeurtenissen onze idealen?

De mens loopt te dromen of te slapen, hij droomt terwijl hij denkt, voelt ... slaapt wanneer hij handelt, hij doet alles automatisch. Wanneer je oplettend kijkt, zie je dat bijna iedereen zo'n beetje vegeteert, af en toe geprikkeld door iets vervelends (heel af en toe ook door iets leuks), geïrriteerd. Hij vergeet de naaste, herinnert zich allen nog zichzelf - en zo voort... Kijkend op het kleine apparaatje in de hand - dat eruit ziet als een brein dat in de hand ligt, gemakkelijk om op te kijken, gemakkelijk om mee te communiceren, gemakkelijk om allerlei kennis mee op te doen. Een zichtbaar mechanisch ego dat de aandacht afleidt van de werkelijke wereld naar een virtuele wereld van het ego.

Vergeten zijn alle menselijke mogelijkheden, want we willen ze vergeten. Alle mensen worden broeders? Nee, ze lijken eerder vijanden te worden, de een tegenover de ander.

Ver weg leeft er nog een herinnering aan liefde. Wat was het ook weer? Erotiek en seksuele liefde zijn er nog volop, en soms, in zeldzame momenten is er zoiets als sympathie, aantrekkingskracht, liefde. Tegenover elkaar aan een tafeltje in een restaurant met een lekker glaasje wijn, het apparaatje ligt even vergeten ernaast... Plotseling komt een ouderwets gevoel op, een soort moed om het leven wat je werkelijk zoekt te leven, een leven van liefde en vrijheid. Maar de volgende dag is het alweer weg en de haast neemt het roer weer over. Een dementie lijkt het mensenras te grijpen.

Wat hebben we vergeten, dat het zo slecht is geworden? Dat we de controle over onszelf zijn kwijtgeraakt? We zijn het wakkere gewaarzijn, het bewustzijn, de opmerkzaamheid kwijt. In dementie vervaagt het, verdwijnt geleidelijk, onop-gemerkt. Het eerste dat verdwijnt, is het zelfbewustzijn, men verdrinkt in zichzelf zonder zichzelf nog te kunnen zien. Later vervaagt ook het besef van al het andere. Over blijven de droom en de slaap.

Na al mijn positieve en optimistische teksten moest ik nu dit schrijven. Uiteraard heb ik een extreem beeld geschilderd van duisternis alom. Maar het is wel een kant van onze wereld met de mensen.

De vraag is: Hoe herwinnen we de opmerkzaamheid, het bewustzijn, het besef, het heldere wakkere denken - de vrijheid?

 
ZZZZZzzzzzSociaal pessimisme door Mieke Mosmuller