Doen!

Bij het willen is het grote probleem dat het woord ‘willen’ een dubbele betekenis heeft, want we gebruiken ‘wil’, het woord, meestal voor iets wat je wenst. Ik wil dit of ik wil dat. Maar, laat ik maar zeggen, in de driegeleding van het denken, voelen en willen betekent de wil eigenlijk niet zozeer de wens – die is wel een onderdeel. Ervan, maar is de wil veel meer de beweging, de activiteit, het doen. En wanneer je je daarin gaat verdiepen, dan kom je in een totaal andere wereld dan in het denken en voelen en je ontdekt dan - als je het niet al wist - dat bij het doen eigenlijk het hele gebied van de gedachten en het beeld wegvalt.Bekijk video op YouTube

Het is een hele tijd geleden dat we de sprong naar een video nog een keer gewaagd hebben en we zijn van plan om daar nu weer wat meer werk van te maken. Ik heb inmiddels alweer twee jaar geleden de vraag gekregen - en dat was naar aanleiding van de coronacrisis met alle verwarring daaromheen - de vraag gekregen om een boekje te schrijven over hoe je tot de waarheid komt. Hoe kom je er achter wat nou waar is en wat niet waar is in de hele berichtgeving. Het eerste wat je dan moet bekijken is natuurlijk het denken, dus ik heb een boekje geschreven met de titel “Leer Denken!”, wetende dat denken niet iets is wat je zomaar meegekregen hebt. Dat is ook zo, maar dat het ook iets is dat ontwikkeld moet worden. En toen ik dat geschreven had, of eigenlijk al terwijl ik het aan het schrijven was, beleefde ik heel duidelijk: het is natuurlijk echt niet alleen het denken wat je brengt tot het erkennen of het afwijzen van waarheid. Het is ook de beleving die daarbij een grote rol speelt, dat is dus het voelen. En bij het voelen is het grote probleem dat de mens, omdat wij allemaal egoïsten zijn, dat we onszelf het meest voelen. En dan kun je nog zo ervan overtuigd zijn dat je met het gevoel de waarheid kunt waarnemen, dat blijkt in de werkelijkheid toch heel erg tegen te vallen, want het vooroordeel schuilt ook in het beleven, schuilt ook in het gevoel, en ja je moet eerst een weg vinden om je in je gevoel zo vrij te maken van al die ballast, dat je als het ware de hemel open hebt om gewaar te worden in je gevoel wat waar is en wat niet waar is - en het belangrijkste deel daarvan is dat je ook kunt zeggen: Ik weet het niet. Dat is voor mensen heel moeilijk geloof ik, maar het grootste deel van de dingen in het leven weten we niet, en het wel weten dat is toch een heel beperkt gedeelte. Dus dat tweede boekje “Leer voelen!” moest er ook komen en toen kwam natuurlijk uiteindelijk de daarop volgende vraag; Hoe leer je dan willen? Denken, voelen, willen. Maar bij het willen is het grote probleem dat het woord ‘willen’ een dubbele betekenis heeft, want we gebruiken ‘wil’, het woord, meestal voor iets wat je wenst. Ik wil dit of ik wil dat. Maar, laat ik maar zeggen, in de driegeleding van het denken, voelen en willen betekent de wil eigenlijk niet zozeer de wens – die is wel een onderdeel. Ervan, maar is de wil veel meer de beweging, de activiteit, het doen. En wanneer je je daarin gaat verdiepen, dan kom je in een totaal andere wereld dan in het denken en voelen en je ontdekt dan - als je het niet al wist - dat bij het doen eigenlijk het hele gebied van de gedachten en het beeld wegvalt. Ik vond het ook heel ‘grappig’ eigenlijk dat ik, toen ik het boekje klaar had, dat ik niet een afbeelding erin had, behalve dan op het omslag. Dat past eigenlijk niet bij doen, dat je daar een beeld bij hebt en je komt in een heel andere wereld wanneer je je gaat bezinnen op wat doen, wat activiteit, wat beweging nu eigenlijk is. Wat dan heel duidelijk wordt is, dat we in een cultuur leven - in ieder geval hier in het westen - waar de beweging, het doen verarmt en het wordt een soort armzalig aanhangseltje van ons menszijn. Natuurlijk, we worden opgeroepen om ons te bewegen en dat staat overal. Wanneer je wat ook opzoekt met betrekking bijvoorbeeld tot gezondheid op het internet, dan is beslist altijd een van de adviezen: Beweeg voldoende! Dus er is wel aandacht voor, maar die beweging bestaat dan uit sport of uit fietsen of wandelen en die beweging bestaat niet uit iets anders met het ‘doen’. Ik ben natuurlijk een beetje ouder inmiddels geworden en ik heb herinneringen aan de jaren 50/60, dat we met de familie nog 's avonds in de kamer zaten, geen televisie, wel radio, daar werd ook wel naar geluisterd, naar hoorspelen en naar luisterprogramma's, maar dat was dan vooral overdag en 's avonds misschien wat muziek. Maar we zaten bij elkaar in de kamer en ik herinner me dat - in ieder geval was dat in mijn familie zo - dat er dan, er werd aan handvaardigheid gedaan, er werd geborduurd, gebreid, maar er werd vooral ook verder gewerkt aan het naaiwerk dat vandaag niet afgekomen was. Dat was een heel bezig gebeuren in de avond en terwijl we daarmee bezig waren of liever gezegd, dat waren dan de ouderen, maar als kind voeg je je daar natuurlijk in, je wil dat ook. We gingen al vroeg borduren en breien en naaien en terwijl dat gedaan werd, werd er natuurlijk ook gepraat. Ik herinner me dat als heel gezellig en ik herinner me ook dat toen de televisie kwam, mijn moeder dat werkelijk een soort moord voor het sociale leven vond en ze heeft ook heel lang geweigerd om zo'n apparaat in huis te nemen, omdat ze vond, wanneer dat er eenmaal is, dan staat het aan en dan zie je elkaar niet meer, dan zie je alleen dat beeld, een soort hypertrofie van de denkende en voelende kant van de mens. En de beweging kwam dus eigenlijk steeds meer op de achtergrond. We hebben dat meegemaakt. We hebben meegemaakt dat we steeds meer en meer met de handen over elkaar gingen zitten. Er wordt natuurlijk nog gekookt en je moet een hele hoop doen op een dag, dat is altijd nog zo, maar het is een ander soort doen geworden. Het is misschien vooral het creatieve doen wat vermagerd is, maar ook het liefdeswerk is vermagerd. Mensen hebben niet meer zo de neiging om zich bezig te houden met ja, wat kun je nu voor elkaar doen. Er zijn natuurlijk bepaalde organisaties voor, dat je vrijwilligers hebt die boodschappen voor ouderen doen, er zijn mensen die gaan werkelijk in een beroep waarin ze dat bij uitstek willen doen, de zorg op zich nemen voor anderen. Ik kan er heel veel over zeggen, maar iedereen zal begrijpen wat ik bedoel. De tv was het eerste, maar nu zitten we bijna allemaal toch wel heel veel aan het scherm en als je niet aan het scherm zit, dan zit je misschien op een tractor of zoiets dergelijks, maar het gebruik van de ledematen - en dan niet als sport, niet als vrijetijdsbesteding, maar als uiting van je mens-zijn - dat is wel heel erg achterop geraakt. Bekijk jezelf maar eens als je aan het scherm zit. Wat je dan in feite doet, dat is bijna allemaal bewustzijnswerk en de ledematen doen maar heel weinig. Je zit misschien een beetje te typen of je bent wat aan het scrollen. of je doet je laptop open en dicht, of je staat op en je gaat een glaasje water drinken, maar dat is natuurlijk niet wat ik bedoel. Eigenlijk is de kunstenaar in onze tijd nog het beste af, want die doet tenminste nog wat. En ik hou ervan om altijd de musici naar voren te halen, want dat zijn natuurlijk mensen die, zeker wanneer ze niet zingen, maar wanneer ze een instrument bespelen, wanneer dus geen woorden gebruikt worden, dan zijn er ook geen beelden en dan is dat wat ze doen echt doen. Ze moeten ook heel veel doen om te kunnen wat ze willen doen en dus is een musicus nog wel echt iemand die doet. In het huishouden heb je een hoop te doen, hoewel daar dan vaak ook alweer anderen voor gevraagd worden, om dat voor je te doen. Maar die doen het allemaal ieder geval wel. Er zijn nog wel mensen die wat doen. In de meeste gezinnen wordt toch ook nog wel gekookt, dat is ook een creatieve bezigheid. Maar over het algeheel genomen moet je toch zeggen: Het doen is iets waar we ons wel echt op moeten bezinnen, dat het niet verloren gaat. Ik herinner mij een beeld wat Rudolf Steiner in zijn autobiografie geeft, dat hij een vriend had, toen hij jong was, die zei; Je zal het zien, in de toekomst bestaat de mens alleen nog maar uit een hoofd en heeft hij geen ledematen meer en kan hij zich alleen maar verplaatsen door te rollen. Dat beeld zag deze jongeman voor zich, omdat hij toen al - en dat zal dan eind 19e eeuw zijn geweest - waarnam hoe weinig de mens nog doet. Als je dat vergelijkt met nu, dan zijn wij natuurlijk wel echt heel werkeloze wezens geworden en we voelen ons natuurlijk heel bezig. Zelf ben ik natuurlijk heel veel met de tekst bezig, dan heb je echt wel het gevoel dat je werkt, maar je doet in feite niks hè. Dus je zit daar maar en je kijkt en je spant je - ik heb het nu over het corrigeren van tekst – je spant je opmerkzaamheid in, dat doe je op papier of dat doe je op het scherm. Maar echt doen, dat is toch iets heel anders. Je denkt ook soms terug aan de druk-kunst de boekdrukkunst. Het allereerste boek wat ik geschreven heb, daarbij werden de pagina's nog gefilmd, die films werden gedrukt, dat was al heel modern natuurlijk. Maar stel je voor dat je in het verleden de zetter had, die elke letter echt met de hand moest zetten, woord voor woord, pagina voor pagina. Ik zou natuurlijk niet graag willen dat dat weer nodig was, maar het is in de bezinning wel heel belangrijk dat je ziet hoe ons handelingsleven met name achteruitgaat. Nu, dat ben ik me, voor zover ik het me nog niet bewust was, heel sterk bewust geworden toen ik begon te schrijven aan het boekje Doen!. Dus het ene is het besef dat je met het willen - en dat woord kun je echt niet gebruiken, omdat het voor iedereen betekent vooral de wens-wil, en verder kom je wanneer je het over het doen hebt in een heel ander gebied van het mensenwezen en je zult moeten kijken hoe je dan op die manier daarover kunt schrijven. Ik heb dat gedaan door me te verdiepen in de verschillende lagen van het doen, de meer lichamelijke laag, de meer gewoonte laag, inderdaad de wensen en begeertelaag, de laag van het motief, de laag van je beseffen dat het allemaal eigenlijk ook nog wel weer beter had gekund - dat is een soort hogere wens - en dan het voornemen om het ook inderdaad de volgende keer beter te doen, en dat gaat niet alleen over moraliteit, dat gaat ook over kundigheid, en dan tenslotte de grens die je bereikt, die door je lichaam gesteld is, omdat je als mens een bepaalde vaardigheid hebt dankzij je lichaam, die aan de ene kant algemeen menselijk is - maar we weten natuurlijk heel goed dat vaardigheden onder de mensen niet gelijk verdeeld zijn, en wanneer je iets wil doen dan moet je dat ook kunnen voor zover je lichaam dat bepaalt. En die grens, daar kom je uiteindelijk bij uit en dat heeft een aantal verrassende inzichten opgeleverd, die ik wel al had, maar die in dit verband, zoals ik het heb opgebouwd, met een soort noodzakelijkheid tevoorschijn komen. Het boekje Doen! (Laat het boekje zien). Hier is God zelf aan het doen en wanneer je een zeker besef hebt van het bestaan van het goddelijke, dan weet je natuurlijk dat je het hebt over de Schepper. Wij als mensen zijn, als je dat wil aannemen, naar dat evenbeeld geschapen en ook in ons ligt dus een hele grote potentie om te doen. Maar er ligt een soort afgrond tussen dat wat je wil doen en wat je uiteindelijk ook werkelijk doet. En dat is misschien wel het hoofdthema van dit boekje. Ik zou zeggen: Schaf het aan en kijk eens wat doen eigenlijk is en hoe je dat kunt ontwikkelen. Je kunt het niet leren, iedereen kan dat, maar je kunt het wel veel verder ontwikkelen dan het vanzelf is. En dat is toch het mooiste wat er is in het leven, datje niet blijft wie je bent, maar dat je je steeds verder en verder ontwikkelt.