Oorlog en Vrede

Ik ben er vast van overtuigd dat de agressie die in elke mensenziel leeft kan worden overwonnen of kan worden versterkt. Dat het die agressie is die uiteindelijk ertoe leidt dat er oorlogen zijn. Nogmaals, ik zie ons als mensheid toch als geciviliseerde mensen die - dat wil zeggen dat we mensen zijn die beschaafd zijn, die niet meer bij elke aanleiding direct in woede ontvlammen, maar dat we een mogelijkheid in onszelf ontwikkeld hebben om bepaalde emoties dan misschien wel te hebben, maar ze niet meteen in daden om te zetten.Bekijk video op YouTube

We nemen nog eens een video op. Het was natuurlijk in de tijd van de corona crisis zo moeilijk allemaal, dat veel mensen zoals ik de neiging kregen om af en toe in het openbaar daar iets over te zeggen. Die tijd is gelukkig voorlopig voorbij en we hebben nu te maken met andere actualiteit. Wat natuurlijk vooral speelt is de beide oorlogen die in de wereld woeden en daar wilde ik graag mijn gedachten over laten gaan. Niet in de zin van het kiezen van een standpunt, maar veel meer het verschijnsel van het oorlog voeren door de mens op zich. Toen ik nog een klein meisje was ging ik met mijn moeder in Amsterdam vaker maar de Cineac in de Reguliersbreestraat. Daar was een continu programma. Ik weet niet waarom ze dat deed want ze had een hekel aan televisie en films en dergelijke dingen. Maar ze deed het en we keken daar dan één programma en dat was altijd een nieuwsdienst, een journaal en er waren ook natuurfilms, misschien dat ze dat goed vond voor het kleine meisje. In elk geval heb ik daar wel het een en ander aan wijsheid - misschien mag ik dat zo zeggen – opgedaan, want wat ik in die natuurfilms, die dan meestal over dieren gingen, heel sterk heb opgenomen is het machtsprincipe in het dierenrijk. Wat je daar zag was eigenlijk voortdurend terrein verdediging en de strijd om de macht binnen de soort, maar dan vervolgens de strijd om de macht in het gebied. Dat heeft zich met mijn herinnering verenigd en wanneer ik nu waarneem wat er zo allemaal speelt op het gebied van de oorlogsdreiging, dan komt dat natuurlijk toch weer heel sterk naar boven, omdat je ziet dat er in de mens iets aanwezig is wat zo dierlijk is, dat dit leidt tot aan de ene kant te proberen de macht te krijgen binnen de soort en aan de andere kant de terreinverdediging. Ik vind het eigenlijk altijd heel moeilijk om aan te zien en aan te horen dat mensen zich met zulke processen bezighouden, mensen in een geciviliseerde wereld, dat zijn we toch over de wereld intussen. Dat er nog altijd dit dierlijke principe zo sterk de overhand neemt, van tijd tot tijd, dat is toch heel moeilijk en dan heb je het niet eens over de rampen die dan in de persoonlijke mensenlevens zich beginnen af te spelen. Dat is natuurlijk echt iets verschrikkelijks. Wat ik dan vooral heel sterk beleef is dat er in de media op een bepaalde manier stemming wordt gemaakt, dat er een oorlog, een wereldoorlog op handen is. Nu heb ik als arts altijd geleerd dat je vanuit het principe ‘hoop doet leven’ nooit die slechte scenario's moet denken, omdat je die als het ware naar je toe trekt. Nu is dat natuurlijk een misschien wat spiritueel gezichtspunt, waar je bij politici niet mee aan kunt komen. Maar wij als mensen die, laat ik maar zeggen, de media moeten ondergaan, wij kunnen ons natuurlijk wel bezinnen op dit proces en ons bewust worden dat wanneer je bang begint te worden, dat zoiets waar voortdurend over gesproken wordt, dat dat ook plaats gaat vinden, dat die angst op zich een versterkende factor is. Dat is het éen. Aan de andere kant word je min of meer gedwongen om te kiezen voor een bepaalde partij, alsof je met een voetbalwedstrijd te maken hebt waarbij je voor Ajax bent en niet voor Feyenoord. Zo moet je dus in het grote wereld bestel je standpunt innemen, dat je voor die bent en tegen die. Dan zijn wij dus helemaal vergeten dat je het eigenlijk in beide gevallen over mensen hebt met hun individuele leven, hun families en verdriet en geluk. Dat speelt in oorlog niet meer de hoofdrol. Het gaat dan om andere dingen en je moet dus blijkbaar als mens een keus maken voor het ene kamp of het andere. Dat is natuurlijk in de geschiedenis een bekend verschijnsel en dat valt in het verloop van de mensheidsontwikkeling heus wel te begrijpen. Maar wanneer wij nu als geciviliseerde mensen, die een Tweede Wereldoorlog achter ons hebben, die geschiedenis is - wanneer we nu ons standpunt ten opzichte van oorlog zouden moeten bepalen, dan zou je toch eigenlijk zeggen dat je die standpunten die ingenomen zijn vlak na de Tweede Wereldoorlog - namelijk dat zoiets zich absoluut niet meer mag herhalen - dan zou je toch die standpunten willen koesteren en uit alle macht willen proberen te voorkomen dat zoiets zich nog een keer herhaalt. We hebben als mensen geen idee meer hoe sterk wij zelf, ieder mens voor zich, mee bepalend zijn voor dat wat er in de loop van de wereldgeschiedenis gebeurt. Ik heb hier al eens een video opgenomen over de rol van de mens bij het achteruitgaan van het leven in de natuur. Zo hebben wij als mens, ieder individueel, ook een rol in het tot uiting komen van de agressiviteit van de mensen, die dan uiteindelijk tot oorlog leidt. Ik ben er vast van overtuigd dat de agressie die in elke mensenziel leeft kan worden overwonnen of kan worden versterkt. Dat het die agressie is die uiteindelijk ertoe leidt dat er oorlogen zijn. Nogmaals, ik zie ons als mensheid toch als geciviliseerde mensen die - dat wil zeggen dat we mensen zijn die beschaafd zijn, die niet meer bij elke aanleiding direct in woede ontvlammen, maar dat we een mogelijkheid in onszelf ontwikkeld hebben om bepaalde emoties dan misschien wel te hebben, maar ze niet meteen in daden om te zetten. Wanneer je naar oorlog kijkt dan zie je eigenlijk dat het omgekeerde gebeurt en dat wordt ja eigenlijk min of meer aangeprezen als bijvoorbeeld vaderlandsliefde. Nogmaals, dat mag in de wereldgeschiedenis, in de mensheidsontwikkeling een plaats hebben, maar mij lijkt het dat het in onze tijd geen plaats meer heeft - ook omdat de mensheid de beschikking heeft over bepaalde strijdmiddelen die een dusdanige vernietigingskracht in zich bergen, dat je weet: ja als dat eenmaal losbrandt dan is het uit met de mensheid op aarde. Dat dwingt ons ook tot een zekere beschaving. Maar ik wil het nog veel meer bij onszelf zoeken. Het is toch vanzelfsprekend dat als wij als mensen in onszelf ons blijven toestaan om er maar op los te oordelen en agressief te worden tegenover mensen die anders denken, anders voelen, anders willen dan wijzelf, dat we dan in feite in het klein voortdurend oorlog voeren. Dan kun je ach en wee roepen wanneer je ziet dat de soldaten tegen elkaar optrekken en dat ze elkaar de meest verschrikkelijke dingen aan doen, maar je vergeet dat je in het klein in een zekere heftigheid in de eigen ziel dezelfde processen uitleeft. En nogmaals, zoals de mens een natuurwezen is en als natuurwezen mede de natuur in in haar ontwikkeling bepaalt, zo is de mens ook een politiek wezen - dat heeft Aristoteles al geproclameerd met zijn begrip ‘zoön politikon’, de mens is een politiek dier, geen mens, maar is in een dierlijke vorm in een ‘zielevorm’ zou je kunnen zeggen eigenlijk nog wild, maar met behulp van het masker van de politiek weet die mens zich fatsoenlijk voor te doen. Ja zo ontstaat de wereldpolitiek. Mijn oproep vandaag is dus: Mensen laten we toch niet alles buiten ons plaatsen en laten we zien dat - en dat zit werkelijk echt in iedere mensenziel - dat daar een bron van agressiviteit leeft waardoor oorlogen mogelijk zijn. Als die bronnen er niet zouden zijn, zou er geen oorlog kunnen ontstaan. In het dierenrijk ontstaat dat verdedigen van het terrein omdat het een instinct is. Wij mensen zijn onze instincten toch voor een groot deel ontgroeid. We moeten ze erkennen en we moeten ze gebruiken waar ze goed zijn en bestrijden wanneer ze slecht zijn. Dus dat is mijn oproep: Mensen ken uzelf en ga vanuit die zelfkennis kijken naar het wereld gebeuren. Ga ervan uit dat er geen oorlog kan ontstaan als genoeg mensen in zichzelf zien dat de oorlogszucht in de persoonlijke menselijke ziel woont!