Waarnemen van het innerlijk (innerlijke zelfwaarneming)

Als wij willen komen tot een waarnemen van ons innerlijke leven, dan moeten wij ons waarnemingsvermogen richten op het bewustzijn. We hebben echter het uiterlijke karakter vastgesteld van de zogenaamde innerlijke ervaringen. Onder innerlijk waarnemen verstaan wij daarom het richten van de innerlijke blik op ons bewustzijn. Dit richten van de blik op het bewustzijn is een voor de mens specifiek vermogen, dat geoefend kan worden. Het is van nature als mogelijkheid gegeven, maar de exactheid en intensiteit waarmee het gebruikt wordt, hangt direct samen met het in gang zetten ervan. Wie dit leest kan er bij het lezen van het vervolg van dit werk niet meer volstaan met eenvoudig door te lezen. Hij zal dan verveeld raken door het abstracte karakter ervan en merkt niet dat hij verzuimd heeft de stap naar de werkelijkheid echt méé te zetten. Men kan dus vanaf nu weliswaar uiterlijk in de luie stoel blijven zitten, innerlijk zal men in beweging moeten komen, wil men verder genoegen en werking kunnen beleven. Het gaat er nu niet om een beschrijving te geven van de resultaten van het waarnemen van het bewustzijn; het gaat erom dit waarnemen zelf te voltrekken. In ons bewustzijn stuiten wij direct op ons voor- stellingsleven. Wij treffen een grote rijkdom aan voorstellingen aan die zich kleden in innerlijk gesproken woorden en in beelden, die, als we ons niet inspannen, zich als vanzelf aan elkaar rijgen en ons een beeld geven van onszelf zoals wij versmolten lijken te zijn met de wereld. Ons gedachteleven laat ons bij de eerste aanblik zien dat we weliswaar onze zintuigen kunnen sluiten voor de wereld - we kunnen onze ogen sluiten, de stilte opzoeken enzovoort - maar dat ons bewustzijn dan toch nog gevuld is met reminiscenties aan de buitenwereld, ja uitsluitend daarmee gevuld is. We nemen een bonte mengeling waar van herinneringsvoorstellingen, kennis, voorstellingen over wat we willen gaan doen, wat we voelen, wat we wensen enzovoort. In eerste aanblik is ons bewustzijn gevuld met voorstellingen, niet met gevoelens of met daden, maar met voorstellingen. Al deze voorstellingen leven in beelden ontleend aan de wereld. Ikzelf leef in die beelden in activiteit of in lijdzaamheid; ik ben degene die in die beelden iets bewerkt, iets ervaart, iets herinnert, alles betrekt zich op mijn ik, terwijl ik tegelijkertijd beleef dat de voorstellingen zich buiten mijn wil aan elkaar rijgen. Moeten wij altijd blijven meedraaien op deze carrousel in een bonte kermis? 

Minder direct dan ons voorstellingsleven openbaart zich in ons bewustzijn ons gevoelsleven. Achter het masker van de voorstellingen van gevoelens zoals ‘ik ben verdrietig’, ‘ik ben blij’, en dergelijke leven de gevoelens zelf als krachten die veel reëler zijn dan het voorstellingsleven. Gevoelens worden van nature opgewekt door iets buiten mij of in mij. Ik vertaal ze in een voorstelling om ze te duiden, maar ik beleef ze direct als kracht. Deze krachten kunnen zelfs een directe fysieke werking hebben: bijvoorbeeld warmte door blijdschap, kou door leed. Gevoelens brengen mij als subject in relatie met de objectieve wereld, zij bepalen mijn persoonlijke verhouding daartoe. Gevoelens zijn daarom krachten die als werkelijker beleefd worden dan gedachten, maar ze liggen dieper in het bewustzijn verscholen en hun betekenis wordt pas dan helder als ze zich kleden in een voorstelling. 

Citaat uit mijn boek 'Zoek het Licht dat op gaat in het Westen', p. 39 e.v.


Waarnemen van het innerlijk (innerlijke zelfwaarneming) door Mieke Mosmuller