Wat is de identiteit van Europa?

Binnen Europa zelf hebben we natuurlijk ook met groeperingen te maken, die in Europa de orde willen vormen en vervolgens ook handhaven. Er heeft een artikel gestaan in de Europäer, een blad dat zich veel moeite voor Europa doet, over twee bekende groeperingen die in Europa werkzaam zijn en die volgens Rudolf Steiner in de lagere rangorde, in de lagere graden lijnrecht tegenover elkaar staan, maar waarin, zodra de derde graad overstegen wordt, die twee groeperingen juist met elkaar samenwerken. Het zijn aan de ene kant de vrijmetselaars en aan de andere kant de Jezuïeten. Het interessante van dat artikel is, dat dat iets heel actueels brengt, namelijk:

In januari 2019 hadden de Jezuïeten in Brussel een congres met als titel Looking for the soul of Europe. Er werd een gebedsweek gehouden en er werd een gespreksronde gehouden over het thema ‘op zoek naar de ziel van Europa’. Op 10 april 2019 heeft een bepaalde orde van de vrijmetselaars in Straatsburg een congres gehouden onder de titel L’Europe à la recherche de son âme: Europa op zoek naar haar ziel. Dat was op 10 april. Op 12 en 13 april was er een Tagung in Berlijn en daar hebben de beste - zo staat het hier - vertegenwoordigers van de Europese instituties een congres of een vergadering gehouden met als titel ‘A soul voor Europe’, conference 2019. Tot 26 mei waren de Europese verkiezingen; 23 tot 25 augustus 2019 werd in Brussel een conferentie gehouden die onder de bescherming of onder het scherm van de Sektion für Sozialwissenschaften der Freie Hochschule gehouden werd en het embleem dat daarvoor gebruikt werd was het embleem van de Europese Unie, met in het centrum daarvan een Pentagondodecaëder.
De mevrouw die dat artikel schrijft, vindt het verschrikkelijk, dat is wel duidelijk, maar het is uiteraard moeilijk te beoordelen wat het precies geweest is.

Er zijn dus drie belangrijke congressen geweest, eigenlijk alle drie met de titel ‘Op zoek naar de ziel van Europa’. Dat is blijkbaar wel heel actueel. Maar de vraag is natuurlijk, wat daarmee bedoeld wordt. Als je deze gedachten verdiept, dan onthullen ze veel.

Wij zaten een keer in een hotel in het Schwarzwald omdat we daar, in Baden-Baden, een lezing hadden. We zaten gewoon te eten aan een tafeltje en daar komt opeens een Franse dame, het was helemaal vol dat restaurant, dat kan gebeuren, maar die dame bleef bij ons tafeltje staan – waarom ze dat deed, is ons tot op vandaag niet duidelijk, maar dat deed ze – en ze begon daar in het Duits een lezing te houden over de vrijmetselaars in Frankrijk. Dus wij kregen een privélezing. Ze sprak over de Loge du Grand Orient en ze waarschuwde daar met alle kracht voor en zei: Alles wat er in Frankrijk gebeurt - het was toen nog president Hollande - staat onder de regie van deze grote vrijmetselaarsloge. Dus let op: wat je ziet is niet wat je ziet! Daar zit de vrijmetselarij overal achter.

Wij kunnen het heel goed laten staan, laten voor wat het is, het is zacht gezegd apart als je zo iemand aan je tafel krijgt. Maar interessant is het natuurlijk wel en je hebt het goed gehoord, dus als je dan later leest dat het in Frankrijk zo is, dat elke president wel iets met de vrijmetselarij te doen heeft, dan wordt het toch wel duidelijk dat je in ieder geval in Frankrijk met een bepaald soort karakteristieke macht te maken hebt. Dat kun je ook zonder dat je boeken of kranten leest wel enigszins beleven.

We zijn verschillende keren in Chartres geweest om daar een seminar te geven over de kathedraal en dat werd gegeven in het hotel dat achter de kerk ligt. Maar de eerste keer hadden we een hotel dat beneden lag, dus je moest altijd een heel stuk omhoog naar de kathedraal lopen en dan kom je langs bepaalde regeringsgebouwen, de Prefecture. Wanneer je die ziet, dan zie je de Franse macht, daar hoef je niet zozeer de krant voor te lezen of niet eens Steiner voor te lezen. Je ziet dan met eigen ogen, aan de bouw, aan wat er omheen aan werking is, wat dat voor macht is. Frankrijk en Europa.

Dan hebben we natuurlijk in Duitsland een tragische situatie, dat daar het volk dat eigenlijk de missie had om de bewustzijnsziel met het 'ik' tot ontwikkeling te brengen, tot in het bloed en tot in de bodem gecorrumpeerd is door datgene wat zich in de Tweede Wereldoorlog heeft afgespeeld. Je kunt ook niet zeggen dat het maar vijf jaar of 12 jaar geweest zijn en dat het daarna over was en geen gevolgen heeft, want dat heeft het uiteraard wel. Het heeft verstrekkende gevolgen en je ziet dat datgene wat Rudolf Steiner in de oproep aan het Duitse volk en aan de cultuurwereld heeft gedaan – dat was na de Eerste Wereldoorlog - dat er, je zou kunnen zeggen het omgekeerde gebeurd is. Er is niet dat gebeurd waartoe hij het Duitse volk oproept - dan heb je het niet over de enkeling, maar over het geheel - maar er heeft zich iets heel anders afgespeeld, wat natuurlijk ook gevolgen heeft. En wanneer je dan na de oorlog hoort spreken van het ‘Wirtschaftswunder’, dan weten we natuurlijk wel dat Duitsland niet bezig is met zich te bezinnen op wat dit Duitse volk nu eigenlijk voor opgave heeft. Je voelt dan die verschillende machten ook in Europa zelf en je kunt je dan ook voorstellen dat er mensen zijn die zeggen: weg met de Europese Unie want dat is alleen maar een nieuw machtsblok, waarin de Jezuïeten aan de ene kant en de vrijmetselaars aan de andere kant, maar uiteindelijk samen, de dienst uitmaken en waar de anthroposofen dan ook nog een klein vlaggetje laten wapperen. Wanneer je dat beeld zo op je laat inwerken dan zou je kunnen zeggen: Ja, het is alleen maar een last, die Europese Unie. Laten de mensen alsjeblieft weer tot hun eigen nationaliteit terugkeren en hun eigen wetgeving en de volkszielen en -geesten weer vrij baan geven. Toch zeg ik dat niet, maar dat is allemaal beleving bij de mensen. Wat je aan de andere kant namelijk ziet, is - en dat ziet u natuurlijk ook - dat er een heel sterke tendens is naar het populisme, juist naar het volkskarakter, naar de bloedcultuur, naar de gebondenheid door het fascisme enzovoort - en dat we dan toch dankzij de Europese Unie een zekere bescherming - nog steeds - daartegen hebben. Hoewel ik moet zeggen, dat het me enigszins doet denken aan een passage in de Apocalyps waar vier engelen op de vier hoeken van de aarde plaatsnemen en de situatie, je zou kunnen zeggen, bevriezen, dus voor een tijd tegenhouden en op een gegeven moment komen ze dan vrij om hun opgave uit te voeren en dat is geen prettige opgave voor de mens. Dus het lijkt alsof dat zo is, dat we in de Europese Unie een soort uitstel hebben van iets wat mogelijk op een gegeven moment toch weer over ons komt, misschien dan juist door de Europese Unie.

Ik heb gevraagd om dit mee te nemen, dit beeld van de Mensheidsrepresentant, omdat wanneer je vraagt: Wat is de opgave van Europa? Dan zien we dat in dat beeld uitgedrukt en we zien ook het gevaar daar uitgedrukt – en we zouden dus die oproep die Rudolf Steiner aan het Duitse volk en de cultuurwereld heeft gedaan in onszelf steeds maar weer en weer moeten herhalen. Bezin je niet zozeer op de vraag: Wat is de ziel van Europa? Die kun je echt wel beleven wanneer je aan dat meisje denkt dat naar Kreta werd ontvoerd en dat dan met de cultuur overgaat naar het Avondland. Je kunt zeggen: de Griekse cultuur is in feite de cultuur waar de Midden-Europese op voortgaat. Niet de Romeinse, het is de Griekse cultuur. En dat doet je beleven wat Europa is, de ziel van Europa.
Maar wat is de opgave van de mensen in Europa? Wat moeten wij als mensen nu eigenlijk doen? Die bezinning zouden we niet jaarlijks, niet maandelijks, niet wekelijks, misschien zelfs niet eens dagelijks, maar meer continu in ons tot leven moeten wekken, dat je weet: Wanneer Europa, wanneer Midden-Europa, wanneer wij er niet echt toe komen om helderheid te krijgen in wat nu onze opgave hier is, dan neemt de wereldorde zoals die door andere groeperingen wordt gevestigd de macht over en dan neemt het lot de overhand.

Goethe en Schiller, Weimar

Wat is de identiteit van Europa? door Mieke Mosmuller