Het eerste dat we zouden moeten bereiken is dus het ontwaken in het denken, om in staat te geraken te zien wat de engelen in onze zielen doen – en zo te voorkomen dat we instinctieve ‘duivels’ worden. Maar het ontwikkelen van een nieuwe wijze van denken is niet voldoende. Het vermogen om te voelen moet eveneens worden opgevoed door een energieke zelfopvoeding.

In het leven van alledag komen gevoelens in ons op zonder bewust actief te zijn in het voortbrengen ervan. In onze gevoelens zijn we een lijdend voorwerp, ze worden in ons geboren, hoewel ze toch ook beleefd worden als subjectief – en dat zijn ze ook. Door de gevoelens betrekken we alles op onszelf. Maar ze overkomen ons, we brengen ze niet zelf voort.

Dat is nu precies wat we zullen moeten ontwikkelen in de toekomst: Alleen datgene te voelen wat we zelf willen voelen. Een soort kiezen uit het palet van mogelijke gevoelens zullen we moeten leren, zodat we bijvoorbeeld nooit meer gedeprimeerd zullen zijn. Een vorm van energie moet in onze gevoelens komen. Dat betekent niet dat we nooit meer bedroefd zouden zijn, maar wat we nooit meer zouden zijn is: bedroefd over onszelf. De depressie uit zelfmedelijden zou overwonnen zijn. Aan de andere kant zouden we ook niet ongecontroleerd uit ons dak gaan van blijdschap, we zouden weten hoe de vreugde in de hand te hebben zodat deze ook echt vreugdevol blijft. Om dit te bereiken moeten we onze kennis verdiepen met betrekking tot het opbouwende voelen. Het is een mystiek zich verdiepen in de wonderbaarlijke wereld van het gevoel.

De moderne mens heeft deze kennis helemaal verloren, hij weet nog alleen maar iets over twee soorten van gevoelens: sympathie en antipathie, of vreugde en verdriet, of lust en onlust. Dat zijn allemaal subjectieve gevoelens die ons overkomen, terwijl we een object zijn van deze gevoelens. Maar er is een wereld van gevoelens die behoren tot de polariteit sympathie – antipathie, en die we kunnen bestuderen door ze mystiek te leren voelen. We moeten daarvoor een vermogen ontwikkelen om deze gevoelens te versterken, ze te overdrijven, maar dan terwijl we ze volledig in de hand hebben. Want wanneer we trachten de gevoelens te vatten lijken ze altijd vaag te zijn, niet zo welomschreven als een gedachte. Zijn we eenmaal wakker geworden in een actief denken dat volledig vrij van onszelf uitgaat, dan kunnen we ook de gevoelens vatten en ze tot rijping brengen.

In de tijd van het Duitse idealisme, op de overgang van de 18e naar de 19e eeuw bereikte dit vermogen om de idee te laten groeien tot ideaal een hoogtepunt. Het idealisme metamorfoseerde in romanticisme – en in de zuivere vorm daarvan vinden we precies dat wat we nodig hebben om een ‘meester in het gevoel’ te worden.

‘Door aan het gewone een hoge betekenis te verlenen,
aan het alledaagse een aanzien vol geheimen,
aan het bekende de waardigheid van het onbekende,
aan het eindige een oneindige glans te verlenen,
romantiseer ik het.’

Deze zinnen stammen van de dichter Novalis (Friedrich von Hardenberg, 1772 -1801), die als dichter een meester in het romantiseren is.
We kunnen ook verheven gevoelens als stof voor de meditatie nemen, zoals verwondering en overgave.

Een object om de gevoelens van verwondering te oefenen.Actief voelen door Mieke Mosmuller