Voor Kerstmis kwam Rutte met een toespraak dat de Europese landen meer geld moesten uitgeven aan defensie, met een wat angstwekkende mededeling dat er oorlog dreigt. Ik geloof niet dat hij zei direct, maar toch wel in een aantal jaren. Ongeveer tegelijkertijd of daarna kwamen die berichten op dat iedereen thuis een noodpakket moet hebben, om 72 uur een ramp te overleven. Die 72 uur lijken me tamelijk willekeurig, want als er echt een ramp is, dan weet ik niet of dat genoeg is. Maar dat is dan misschien uit onderzoek gebleken, dat als je nou maar 72 uur je kunt redden, dat je dan meestal al gered bent. Er wordt dan natuurlijk gezegd, ja, een cyberaanval of een milieuramp of zoiets dergelijks. Of een oorlog. Maar dat samengebracht met de mededeling van Rutte doet je natuurlijk wel denken, wat krijgen we nu?

Daarna is, zoals u weet, een hele sterke beweging opgekomen in Europa om zich sterk te maken tegen, ja, tegen wie eigenlijk? Ik geloof wel dat gesproken wordt over Rusland. Dat we daar bang voor moeten zijn. En ik krijg dan dezelfde merkwaardige gevoelens die ik ook in het begin van de coronatijd had. Gevoelens zijn vaak puur subjectief. Dat weet ik. Ik heb een boekje geschreven en dat heet Leer Voelen. En dat handelt niet over dat je maar zoveel mogelijk moet voelen, maar dat gaat erover dat je je bewust moet worden van wat je allemaal voelt. En dat je je ook bewust moet worden dat je de waarheid ook voelt. En ik meen te mogen zeggen dat ik daar iets van afweet.

En wanneer ik dus dan dit meemaak, en dat voel je natuurlijk, want dat wekt toch een zekere spanning in je op, als plotseling Europa bedreigd lijkt te zijn. Dan voel je daar van alles bije. Het meest voor de hand liggende wat je voelt is angst. Maar dat zijn die gevoelens die meer uit het subject opkomen en die met de waarheid niet zoveel te maken hebben. Wat de waarheidsgevoelens betreft moet ik zeggen dat ik in dit geval een volkomen abstracte indruk krijg. Zoals dat in het begin met corona ook was. Dat je aan het andere eind van de wereld een epidemie hebt en dat je eigenlijk min of meer wordt gedwongen om daar bang voor te zijn dat die epidemie dan ook hier komt. En die komt dan ook hier. En datgene waar je bang voor gemaakt bent, als ik het zo zeggen mag, dat gebeurt dan ook. En dat geeft geen bepaald prettig gevoel nu. Want je krijgt nu het gevoel, ja dit is ook abstract. Er wordt voor iets stemming gemaakt waarbij je de indruk hebt dat dat, waarvoor er stemming gemaakt wordt, dat het abstract bedacht is. Er is helemaal geen grond voor om te denken dat Rusland Europa zou aanvallen. Kijk als we zo doorgaan zoals we nu bezig zijn, dan komt die grond natuurlijk wel. Dat is wel duidelijk. Als je een grote macht maar lang genoeg en frequent genoeg irriteert, ja dan wordt die op een gegeven moment natuurlijk wel kwaad. En dan heeft die het gedaan, want dan heeft die kwaad gedaan. Maar op dit moment leek het mij dat het gaat om Rusland en Oekraïne. En dat Europa daar een bepaald standpunt in heeft ingenomen en vanuit dat standpunt handelt. Daar was altijd Amerika in de rug. Nu lijkt Amerika weg te vallen, wat ook nog helemaal niet gezegd is. Maar dat lijkt in ieder geval wel zo. En nu heeft Europa daaruit het motief om zich te gaan bewapenen en daar min of meer alle geld aan uit te geven. Ook het geld wat er niet is. Ik weet dat het langzamerhand naar een strafbaar feit gaat wanneer je complottheorieën hanteert. Nou dat wil ik helemaal niet doen. Maar wat ik wel wil doen is dat we ons afvragen: Hoe is het nou mogelijk dat eigenlijk min of meer vanuit het niets – er komt opeens die toespraak van Rutte – en dat wordt dan daarna ook waar gemaakt eigenlijk, dat opeens zoiets opkomt van: daar gaat een ramp gebeuren en wij moeten daar allemaal op voorbereid zijn.

Ja, rampen kunnen er altijd gebeuren, maar dit maakt zo’n kunstmatige indruk dat je je afvraagt – ja, dan kan je niet anders dan zeggen: wat zit hier nou eigenlijk achter? Ik wil dan niet zeggen een complot, maar wel een bepaald beleid. Laten we het maar een beleidstheorie noemen dan, in plaats van een complottheorie. Het lijkt op een beleid en je vraagt je dan als burger, of wat je dan ook bent, af, wat moet dit nou eigenlijk? Waar, kijk, dat Europa zich kwetsbaar voelt als Amerika wegvalt, gewoon op zich, dat is natuurlijk wel voorstelbaar. Maar ja, Europa is ook kwetsbaar. Kwetsbaar omdat het niet doet wat het doen moet. Ik heb daar al eens eerder wat over gezegd, Europa tussen Oost en West. Europa heeft een bepaalde culturele, spirituele opgave en dat wil maar niet doorzetten. Als het dat wel zou laten doorzetten, dan zou het ook een macht zijn. Want iemand die zijn opgave met alle intensiteit oppakt en vervult, heeft een bepaalde autoriteit en macht. En dat zou de macht van Europa zijn. Europa hoeft niet bang te zijn voor aanvallen als het moreel sterk staat. Maar dat staat het niet, want het doet niks. Het heeft eerst alsmaar geleund op Amerika. Zo dat aan onze universiteiten in het Engels wordt gedoceerd, in het Engels moet worden gelezen, in het Engels moet worden geschreven, meestal. Ja, dat is natuurlijk een teken dat wij als Nederland, dat wij onze eigen identiteit helemaal niet erkennen. Dat we menen dat we de identiteit van Amerika moeten aannemen. Nu krijg je dus het een beetje, ja, bijna lachwekkende, de lachwekkende situatie dat Amerika zegt: Nou ja, Europa doe het nou maar zelf. Dat wordt dan vooral in het defensiegebeuren gezien. Maar het is natuurlijk in zijn geheel zo dat Europa met Amerika heeft willen flirten de hele tijd. En nu gaat die liefde niet door. En wat moeten we nu? Wat we eigenlijk zijn, dat zijn we niet geworden, want we hebben steeds gekeken naar Amerika. En Amerika is niet wat Europa is. Dus het is een zeer gecompliceerd gebeuren. En je zou kunnen zeggen, ja, we zijn eigenlijk te laat. Maar daar ben ik te optimistisch voor. Volgens mij kan het nooit te laat zijn. Alleen lopen we wel een beetje achter de feiten aan. Wat is hier nu aan de hand?

Dat is wel echt de vraag. Ik weet dat er heel veel mensen zijn die daar antwoorden op hebben, maar mij bevredigen ze niet. Ik vraag me af, waarom wordt met alle kracht een oorlogsdreiging opgestookt, zou je kunnen zeggen, letterlijk een vuur wordt opgestookt. Terwijl dat, dat voel je toch, dat dat, zo niet is, eigenlijk. Maar het kan wel zo worden, als we zo doorgaan. Wat heeft Europa nagelaten? En wat bezielt die mensen die nu zo hard beginnen te rennen om van Europa een sterk gewapende entiteit te maken? Daar is zo’n dame, die daar aan het hoofd staat in de EU, die daar ongelooflijk druk zich maakt daarover. Die weet het allemaal zeker. En ik vraag me af, wat is hier aan de hand? En met die vraag wilde ik afsluiten. Een antwoord heb ik dus niet, maar het antwoord zal zich langzamerhand beslist laten zien, want dat zien we uit wat er gaat gebeuren. Wat is hier aan de hand?