Vijf jaar geleden, in het begin van 2020 kwamen, de eerste berichten over een virusinfectieziekte in China en zo, ik geloof dat het eind februari was, waren de infecties inmiddels naar Europa gekomen en begon de hele coronaproblematiek steeds sterker naar voren te komen. In de zomer heb ik toen de vraag gekregen: kun je niet video’s maken en daar ook eens iets over zeggen -en dat heb ik toen gedaan. En wat ik me daarvan kan herinneren is dat het mij in ieder geval in het begin helemaal niet duidelijk is geweest wat er nu eigenlijk precies aan de hand was. Ik vond het allemaal, ja de informatie daarover, heel dik opgelegd en kreeg eigenlijk niet echt vat erop waar we precies mee te maken hadden, behalve dan dat je je afvraagt: Klopt het allemaal wel wat er gebeurt.

Nu, vijf jaar later, gebeurt er iets heel anders en ik moet zeggen dat ik deze keer beter heb kunnen zien wat er nou eigenlijk precies gebeurd is. Ik ben niet gewend eraan om heel veel filmpjes op YouTube te kijken, omdat ik dat veel te vermoeiend vind, maar soms kijk natuurlijk wel, zeker als er zulke spannende dingen aan de hand zijn, in een week waarin eerst Macron, dan Starmer en dan Zelensky naar het Witte Huis gaan. Je voelt dan natuurlijk wel: dat is hoogspanning. En die hoogspanning hangt natuurlijk samen met het feit dat Europa vindt dat – als ik haar een vrouwelijke identiteit mag geven – dat zij, Europa, deel moet hebben aan de onderhandelingen voor een vredesakkoord tussen Oekraïne Rusland – en Oekraïne al helemaal. Aan de andere kant heeft Trump al voordat hij president werd gezegd: binnen 24 uur los ik dat probleem daar op. Nou dat is alvast niet gelukt. Maar zijn vaste voornemen om een eind te maken aan die afschuwelijke oorlog daar, dat blijft hij herhalen en hij heeft iets in gang gezet wat Europa bijzonder geïrriteerd heeft, namelijk dat hij onderhandelingen wil voeren met Rusland en dan in het begin zonder Europa daarbij. Wanneer je dat zo langzamerhand ziet gebeuren en je kunt een beetje kijken in de drijfveren van wat er gebeurt, dan  lijkt het duidelijk te zijn – dat vind ik althans – dat Trump van mening is dat als er vrede moet komen, kan komen, tussen Oekraïne en Rusland, dat dat dan heel voorzichtig onderhandeld moeten worden en dat je dus als een – dat vindt hij – als een zakenman eigenlijk te werk moet gaan om daar een deal te krijgen. Je moet dus bepaalde dingen niet willen waarvan je van tevoren weet dat dat niet gaat. Dat lijkt me op zich niet onredelijk hè, als je iets wil bereiken dan is het wel goed om te weten welke dingen je wel kunt bereiken en welke dingen absoluut niet. En ik heb de indruk gekregen dat dat ‘absoluut niet’ heeft te maken met een Amerikaanse vredesmacht in Oekraïne. De vrede tussen Rusland en Oekraïne zou gesloten kunnen worden, mits niet geëist wordt dat in Oekraïne en vredesmacht wordt geinstalleerd en ik denk dat dat uiteindelijk geleid heeft tot deze merkwaardige situatie in The Oval Office afgelopen vrijdag, waar ook al iets aan voorafging wat ik zo merkwaardig vond. Ik zei al: ik kijk niet zo heel veel filmpjes, maar soms kijk je wel wat, en meestal is dat dan juist wat je nodig hebt. Je hoeft eigenlijk niet alles te kijken want je kijkt al wat je nodig hebt.

En toen zag ik dat Trump, en ik denk dat het een persconferentie geweest is, maar dat weet ik niet meer helemaal zeker, dat hij de vraag  kreeg: Aanstaande vrijdag komt Zelensky om het akkoord over de mineralen te tekenen en toen zei Trump: Komt ie zelf? Ach, oh ja goed, als hij dat wil dan is dat goed. Ik weet niet of dat toneelspel is hè, zover kan ik het niet zien, maar ik kreeg niet die indruk. Wat op mijn heel veel indruk maakte was dat hij dit liever niet had. Hij zou liever met anderen dat akkoord tekenen dan met Zelensky zelf. En dan kun je zeggen: ja er is een blijvende antipathie die berust op het verleden. Het kan allemaal zijn, maar ik denk dat het in de actualiteit zo is, dat Trump heel goed weet dat Zelensky iets wil waarvan hij weet dat dat niet gaat. Zelensky komt dan en ik denk dat hij ook wel van tevoren te horen heeft gekregen dat hij dat onderwerp moest laten rusten, van die security manschappen in Oekraïne. Maar hij maakt natuurlijk de indruk van iemand die, ja hij is geen diplomaat. Ik vond het ook wel apart dat iemand vroeg; Waarom draagt u nooit een kostuum? En toen zei hij: Als de oorlog over is, dan wel waarschijnlijk, maar nu niet. Di indruk maakt hij ook, hij is niet, hij komt niet als een diplomaat, hij komt als een soldaat, zo gaat hij over de wereld en laat zien dat hij in een land is met oorlog en dat past niet om daar in een kostuum te verschijnen, maar in een soort soldatentenue. En het maakt op mij een wat dwangmatige indruk, zoals hij dan daar voortdurend poogt om datgene wat hij met alle geweld wil, namelijk veiligheidstroepen, om dat toch iedere keer ter sprake te brengen terwijl het diplomatiek gezien toch eigenlijk duidelijk moet zijn geweest en ik denk dat het ook gezegd is, dat dat eigenlijk even moet blijven rusten. En dat zegt Trump ook de hele tijd: laten we nou eerst zorgen dat we dat verdrag krijgen en dan – Nee hij wil, en Europa wil dat ook, voordat het verdrag getekend wordt dat dat vastgelegd wordt. En Trump weet: dat gaat niet. Maar dan heb je dus een schets van de moeilijkheden. En ik heb altijd een probleem gehad met het kiezen van een partij. Ik denk: ja het is geen voetbalwedstrijd, geen Ajax Feyenoord of zoiets dergelijks, waarbij je voor Ajax bent omdat je in Amsterdam geboren bent bijvoorbeeld. Je ziet hier twee mensen op het wereldtoneel en je kunt toch eigenlijk wel allebei begrijpen. Kijk, de aard van Zelensky is zo’n totaal andere dan de aard van Trump. Als je veel mensen in je leven ontmoet hebt dan ken je dat type, dat zieletype van Trump, dan weet je, je moet daar een beetje meevaren en dan krijg je alles gedaan. Maar als je daar tegenin gaat, ja dan vervalt ook wel alles hè! Dan krijg je het ook heel erg moeilijk. Dan kunt u ook zeggen – dat vond ik wel een grappige uitlating: Trump heeft een ego zo groot als de hele wereld. Dan kun je zeggen: ik wil dat niet ontkennen, maar ja dat is natuurlijk snel geraakt misschien. Maar dat je kunt het ook anders zien. Als je een mens hebt die macht heeft en het ego is zo groot als de hele wereld, dan kun je ook verwachten dat ie voor die hele wereld op komt of hij het, alsof het voor hemzelf is. Dat zou natuurlijk een heel mooie machtsontplooiing zijn. Dus ik kan niet kiezen, ik kan niet zeggen: Ja ik ben voor … of voor … dat gaat toch niet? Je ziet twee mensen en je kan ze allebei begrijpen. Je kan begrijpen dat Trump vanuit zijn aard zoals hij nu eenmaal is – en daarvoor hebben ze hem gekozen, omdat hij zo is – dat hij weet hoe je moet onderhandelen, hoe je moet handelen en hij weet dat je geen onmogelijke dingen moet willen, want dan lukt het niet. Dus hij heeft natuurlijk al lang voor ogen wat wel en wat niet kan. En Europa met Zelensky willen nou juist dat wat niet kan en dat zie je dan ook na de ruzie, dat Europa krampachtig eraan gaat werken om dat te doen wat dus eigenlijk niet kan. En dan wordt er gezegd: Het gaat nog heel lang duren voordat de vrede komt. En die komt er dan waarschijnlijk helemaal niet, want het gaat niet.

Dus hoe zit het nou. Is het nou zo dat Europa die vrede helemaal niet wil, is het zo dat Europa eigenlijk, zoals het vaker lijkt te zijn, op zoek is naar strijd met Rusland? Of is het het gedrag van een beledigd wezen wat er niet bij mocht zijn en wat nu uit alle macht probeert er toch bij te zijn en dan zo hard te schreeuwen dat dat je er niet meer overheen kunt kijken. Vervolgens zie je dan weer een gesprek van Trump met journalisten na vrijdag, waarin hij nog steeds zegt dat hij die oorlog wil beëindigd zien en waarin hij zegt: Ja ik heb heel goede relaties met Europa, dus ik ken een aantal leiders persoonlijk en zoals hij dat dan altijd doet zegt hij: dat zijn goede vrienden van mij en ik heb ze al lang weer telefonisch gesproken. Dus waar hebben we nou mee te maken? Dat is wel de heel grote vraag. Wat mij betreft is het duidelijk dat een verdrag met Rusland, waarin moet staan dat er een vredesmacht komt, lijkt mij als je ziet hoe dit gaat, dat gaat niet.  Een overeenkomst tussen de Verenigde Staten en Oekraïne over de grondstoffen, waarin moet staan dat Amerika als een vergelding daarvoor eigenlijk een vredesmacht levert, gaat ook niet. Het moest dus wel uit elkaar barsten daar in the oval office vrijdag. Waar gaat dit heen? Ik vind het wel heel spannend, want het is een kruitvat dat is het, en in een kruitvat moet je niet iedere keer een lucifer gooien. Daar heeft er al dus een in gezeten en er is al een flinke ontploffing geweest en dat moet zich zo natuurlijk niet iedere keer herhalen.

Dus waar gaat dit heen? Heeft een mens genoeg geleerd uit het verleden om dit nou op een goede manier – met begrip voor elkaar is te veel gevraagd waarschijnlijk – op te lossen? Het is geen voetbalwedstrijd, het is wereld problematiek en het is natuurlijk nooit zo, dat er één helemaal gelijk heeft en de ander helemaal ongelijk. Dat kan uiteindelijk wel zo worden natuurlijk, maar je ziet nu bepaalde lijnen die worden zichtbaar en wat mij betreft, ik vind het eigenlijk wel duidelijk wat er zou moeten gebeuren, maar waarschijnlijk gebeurt dat niet. En wat natuurlijk ook een punt is dat Europa als continent een heel andere kwaliteit heeft, neem me niet kwalijk, dan bijvoorbeeld Amerika als continent. De bevolking van Amerika heeft in de wortels in het verre verleden natuurlijk heel veel Europa zitten, ook andere wortels, maar ook heel veel Europa. En in Europa is natuurlijk het karakteristieke dat er een heel aantal volkeren die echt wezenlijk verschillend zijn met elkaar moeten zien uit te komen. Je ziet het ook meteen, dat gaat ook niet hè. Ik bedoel: Starmer wil iets, Macron weer iets anders en wat Macron wil, wil Starmer niet. Waarom niet? Omdat het zo totaal verschillende volkeren zijn, die hebben heel andere wilsrichtingen en ja één volk kan Europa in die zin dus eigenlijk niet worden, wat je in Amerika veel meer wel ziet. Dat is en een soort integraal geworden, maar hier is alles, in Europa is alles gedifferentieerd. Dat is ook het mooie van Europa en als je Europa voelt tussen Oost en West – ja daar moet Europa de eigen kwaliteit toch nog wel leren zichtbaar maken en in cultuur brengen, wil Europa deze sandwich waar ze nu in terechtkomt als beleg overleven. Dat is wel iets wat je zorgen kan baren. Aan de andere kant is er misschien wat meer benul bij politieke leiders gegroeid in de afgelopen eeuw, waardoor zo’n escalatie die je nu ziet niet leidt tot waar die toe zou kunnen leiden. Dat is mijn visie op dit moment, we zullen moeten zien wat er nu allemaal gaat gebeuren. Je kunt hopen dat de relatie tussen Zelensky en Trump wordt hersteld, maar zoals ik het hier zie ontwikkelen lijkt me dat een uiterst moeilijke zaak en de vraag is hoe krijgt Europa het voor elkaar om in deze sandwichpositie niet vanuit belediging, maar vanuit de eigen kwaliteit de stem te laten horen. Tot zover dan maar weer.